Veteriner Tıptaki yeni gelişme ve ilerlemelere paralel olarak, sevimli dostlarımızın yaşam süresi de artmaktadır. Yaşlılık, evcil hayvanlarda da insanlarda olduğu gibi çeşitli sağlık sorunlarına sebep olmaktadır ve özel bakım gerektirir. Yaşlı insanların bakımı nasıl farklıysa, yaşlanan can dostlarımızın bakımı da benzer farklılıklar göstermektedir. Bu dönemde sevimli dostunuzun sağlık durumunu ve davranışlarını iyi gözlemlemek ve düzenli olarak kontrollerini yaptırmak önemlidir.
Geriatri; yaşlılığa bağlı olarak oluşan sağlık problemlerini ve bunların tedavilerini inceleyen bir bilim dalıdır. Yaşın ilerlemesi, dahili olarak fizyolojik, harici olarak da çevresel stres faktörlerinin etkisi ile canlının kendi organizmasındaki normal fonksiyonlarını devam ettirebilme yeteneğinin giderek azalması şeklinde kompleks biyolojik bir süreç olarak tanımlanmaktadır. Bu durum sevimli dostlarımızın hastalıklara karşı daha hassas olmasına ve dokularının kendilerini yenileme hızında da azalmalara neden olmaktadır. Yaşlılık tek başına bir hastalık değildir ve yaşlılık sürecini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bunların en önemlileri Genetik Faktörler, Çevre Koşulları ve Beslenmedir.
Yaş ilerledikçe kedi veya köpeğimizde genel bir yavaşlama gözlemlenir. Görme, duyma, tat, temas ve koku gibi hislerinde zayıflamayla birlikte, sevimli dostumuzun dış uyarılara karşı cevabı da yavaşlamaya başlar. Bu algılamadaki zayıflama ilk başta yavaş olacağından sizin dikkatinizi çekmeyebilir. Fakat biraz dikkat edildiğinde sevimli dostumuzun eski alışkanlıklarındaki değişiklikleri fark etmeniz mümkün olacaktır. Zaman ilerledikçe onun daha çok uyuduğunu ve vücut şeklinin değiştiğini, bazen idrarını tutamadığını, eskisi gibi havlayamadığını fark etmeye başlayabilirsiniz. Duyulardaki bu zayıflamanın en iyi ilacı, onunla oyun oynayarak duyularını aktif tutmak ve bazı eğitimleri tekrarlamak olacaktır.
Sevimli dostlarımızın yaşlılığa bağlı sorunları tek bir hastalık olarak kendisini göstermeyebilir, genellikle teşhis ve tedavisi titizlikle gerçekleştirilmesi gereken çoklu organ sorunları olarak ortaya çıkmaktadır.
Evcil hayvanınıcın İnsan yaşı ne?
Kedi ve köpekler, ortalama 7 yaşından sonra yaşlı kabul edilirler. Küçük ırkların ömrü, büyük ırklara nazaran daha uzundur. Birçok küçük ırkın yaşlılık dönemi 10-12 yaşlarında başlayabildiği gibi bazı büyük ırklarda bu durum, 6 yaşında başlayabilmektedir.
Yaşlılıkta, vücut ağırlığına oranla yağ miktarı artar. Deri kalınlaşmış elastikiyetini yitirmiş ve hiperpigmente olmuştur. Taban yastıkları genellikle hiperkeratinizedir. Kas, kemik ve kıkırdak doku kütlesi azalmıştır. Yüksek ihtimalle artritis gelişmiştir. Diş taşları sonucunda diş kaybı ve gingival hiperplazi oluşur. Mide mukozası atrofik ve fibrotiktir. Hepatosit sayısı düşer ve hepatik fibrozis oluşur. Pankreas enzimi azalır. Akciğer elastikiyetini kaybeder, vital kapasite düşer. Böbrekler küçülür, glomerular filitrasyon oranı düşer. Sıklıkla idrar tutamama oluşur. Prostat bezi büyür, testisler atrofiye olur. Ovaryumlar büyür, meme bezleri fibroplastik ve neoplastik olabilir. Kalp verimi düşer. Sinir sistemindeki hücrelerin sayısı azalır. Bunamaya bağlı belirtiler oluşabilir.
Yaşlılıktaki problemlerin sıklıkla görülen bazı belirtileri aşağıdaki gibidir ;
- Ani kilo kaybı
- Aşırı su içmek
- Çok ve sık idrarını yapmak
- Anormal yemek yeme isteği veya iştahsızlık
- Uzun süren sindirim sistemi bozuklukları
- Görme ve işitme zayıflığı
- Ağızda kötü koku ve salyalanma
- Daha az hareket, daha çok uyku
- Anormal soluk alma verme ve nefes nefese kalma
- Dışkı ve idrarda kan
- Sinirsel krizler
- Sık kusmalar
- Mukozalarda soluklaşma
- İdrar veya dışkılamada zorlanma
- Uzun süren veya tekrarlayan topallıklar
- Deride incelme veya kalınlaşma
- Bölgesel veya sistemik tüy dökülmeleri
- Karnın şişmesi
- Kuru mamaların yenilmesinde zorluk
- Göz küresinin çökmesi ve kemik çıkıntılarının hissedilmesi
- İnatçı öksürük
Bu belirtiler yaşlılık döneminde karşılaşabileceğimiz bazı problemlerin; örneğin böbrek, karaciğer ve diğer organ yetmezlikleri, kalp hastalıkları, diyabet, pankreas ve tiroid gibi bezlerin işlevini kaybetmesinden dolayı ortaya çıkan metabolik rahatsızlıklar, osteoartrit ve tümörler gibi hastalıkların habercisi olabilirler.
Geriatrik muayeneler genel olarak;
- Genel sağlık taraması
- Kilo kontrolü
- Ağız ve diş kontrolü
- Laboratuvar analizleri
- Kan sayımı
- Biyokimyasal kan değerleri
- İdrarın biyokimyasal ve mikroskobik incelemesi
- Dışkı tahlili
-
X-Ray incelemesi
- Batın röntgeni
- Göğüs röntgeni
- Ultrasonografi
- Ekokardiyografi
Gerekli görüldüğü takdirde;
Ve hekimin gerek gördüğü ek tetkikleri kapsamaktadır.
Hayatının sonu herkes için üzücü bir zamandır, ancak doğru bir şekilde özen gösterip destek vererek sevimli dostunuzun son yıllarını mutlu ve konforlu hale getirebilirsiniz.
Köpeğim yaşlandı onun için neler yapabilirim?
Köpeğinizin rutinini değiştirirken dikkat edilmesi gereken en önemli hususlardan biri, gereksiz strese neden olmamaktır. Köpekler yaşlandıkça idrar kaçırma, uyku alışkanlıklarında değişiklik ve sahipleriyle etkileşimin azalması gibi davranışsal değişiklikler gösterebilirler. Rutinlerinde yapılan ani veya hızlı değişiklikler bu sorunları daha da kötüleştirebilir. Bu nedenle her türlü değişiklik aşamalı olarak yapılmalıdır.
Sevimli dostunuzun günlük egzersiz programı, yaşına ve genel sağlık durumuna göre planlanmalıdır. Kardiyovasküler sorunlar, yaş ilerledikçe sevimli dostunuzu etkilemeye başlayarak kalbin pompaladığı kan miktarını azaltır. Etkinlik seviyelerinin bu azalan kapasiteye uygun olması gerekir. Aksi halde bu durum kalbin zorlanması ile sonuçlanabilir. Osteoartrit ve eklem problemleri de yaşlanan köpeklerde sık görülür ve köpeğin aşırı kilolu olması bu durumu daha da kötü hale getirebilir. Köpeğiniz bazı merdivenleri tırmanmakta zorlanıyorsa bir rampa kurabilir, fayans veya ahşap zeminlerde sabit durmakta zorlanıyorsa halı serebilirsiniz. Yüzme, eklem problemleri olan yaşlı köpekler için mükemmel bir egzersizdir.
Sevimli dostunuzun koku ve tat alma kabiliyeti yaşlandıkça azalabilir; önlem almak için toksik yiyecekleri veya maddeleri erişemeyecekleri bir yerde saklayın. Sağlık durumuna göre hazırlanmış özel diyetine mutlaka uymalısınız. Maması ayrıca yaşlanma sürecinde sağlığını destekleyen belirli besinleri de içermelidir.
Kedim yaşlandı onun için neler yapabilirim?
Doğru beslenme, tıbbi destek ve evde yapacağınız değişiklikleri bir araya getirerek, yaşlanan kedinize etkili şekilde bakabilir ve sağlığını koruyabilirsiniz.
10 yaşından itibaren sergileyecekleri davranış değişiklikleri ve fiziksel değişiklikler, onları yaşamlarının bu son aşamasında desteklemek üzere ortamlarını, egzersizlerini ve beslenmelerini değiştirmeniz gerektiği anlamına gelir
Kediniz yaşlandıkça eklemleri yıpranmaya başlar ve kireçlenme sorunu yaşamaya başlayabilir. Daha az hareket edebilir, hareket ederken yalpalayabilir, en sevdikleri yerlerden kalkıp otururken zorlanabilirler.
Oturmayı sevdikleri yüksek yerlere rampa veya basamak koyarak yaşlanan kedinize yardımcı olabilirsiniz. Aynı şekilde, yatağını konforlu hale getirmeniz daha kolay dinlenmelerini sağlayacaktır. Daha alçak kenarlı bir kum kabı, yaşlı kedilerin girip çıkarken yaşadığı zorluğu azaltmak açısından faydalı olabilir.
Yiyeceğini, kum kabını ve taze suyu, kolay ulaşabilecekleri yerlere koyabilirsiniz. (Örneğin evinizin her katına birer tane yerleştirebilirsiniz). Bu, vücutlarındaki stresi ve yaşadıkları zorluğu azaltacaktır. Aynı zamanda, rutinlerini değiştirmekten kaçınmalısınız çünkü bu değişiklikler yaşayabilecekleri bilişsel sorunları derinleştirebilir.
Eklemlerde ağrı veya hassasiyet, kedinizin daha az hareket etmesine ve çağrıldığında gelmek için daha az istekli olmasına neden olabilir. Yaşlı kediler, sosyal olmayan şekilde davranmalarına yol açan bilişsel sorunları da sık sık yaşar.
Bununla birlikte, sağlıklı kiloyu koruması açısından yaşlanmakta olan kedinize egzersiz yaptırmak önemlidir. Gün içinde en sevdikleri oyuncakla yavaşça oynamalarını teşvik etmek, onlara egzersiz yaptırmanın kolay bir yoludur. Gün içinde yorulmaları, uyku döngülerinin iyileşmesine de yardımcı olabilir.
Esnekliğin azalması, yaşlı kedilerin kendilerine doğru şekilde bakım yapamadıkları anlamına da gelebilir. Bu yüzden, ölü tüyleri almak ve derilerinin sağlığını korumak üzere onları düzenli fırçalamanız önemlidir.
Kedinizin lezzet ve koku alma duyusu yaşla birlikte azalır, bu durum iştahını azaltabilir. Kedinizi rahatça bir şeyler yiyemeyecek hale getiren diş sorunları varsa bu kilo kaybına neden olabilir. Böyle zamanlarda sağlık durumuna uygun yumuşak dokulu mamalar, yaşlanmakta olan kediler için iyi bir seçimdir.